Là xã vùng cao của huyện Hải Hà, Quảng Sơn có 98% dân số là đồng bào dân tộc Dao, chủ yếu là người Dao Thanh Y và Dao Thanh Phán.Vào mỗi dịp lễ, tết khi đến các xã miền núi của Hải Hà chúng ta rất dễ bắt gặp hình ảnh người phụ nữ dân tộc Dao xúng xính trong bộ trang phục truyền thống rực rỡ sắc màu. Những bộ trang phục truyền thống đó đã trở thành bản sắc, văn hóa rất riêng và độc đáo của phụ nữ Dao. Hiện nay, trên địa bàn huyện Hải Hà vẫn còn những người miệt mài gìn giữ những nét đẹp văn hóa truyền thống, trong đó phải kể đến nghệ nhân Giềng Chống Sếnh người dân tộc Dao Thanh Phán, ở bản Quảng Mới, xã Quảng Sơn.
.jpg)
Chân dung Nghệ nhân Giềng Chống Sếnh, bản Quảng Mới, xã Quảng Sơn
Chúng tôi đến thăm nhà Nghệ nhân Giềng Chống Sếnh vào một buổi chiều thu. Tuy là ở nhà nhưng bà vẫn vận bộ trang phục truyền thống của dân tộc, bà nói bà vẫn thường xuyên mặc như vậy dù là đi làm nương rẫy hay ở nhà. Bà còn hào hứng mang những bộ trang phục truyền thống mình vừa hoàn thành ra khoe với chúng tôi. Đây đều là những trang phục mà mọi người trong xã đến nhờ bà thêu, có trang phục cho cô dâu, có trang phục của thầy cúng và có cả trang phục cho các cháu học sinh. Gắn bó với nghệ thuật thêu truyền thống của dân tộc từ nhỏ nên niềm đam mê thêu của nghệ nhân Giềng Chống Sếnh như đã ăn vào máu thịt, trở thành lẽ sống của bà. Nghệ nhân Giềng Chống Sếnh – Bản Quảng Mới, xã Quảng Sơn, huyện Hải Hà chia sẻ: tôi học thêu từ nhỏ đến nay dù đã 70 tuổi nhưng tôi vẫn dành nhiều thời gian để thêu những bộ quần áo của dân tộc mình, tôi mong muốn lớp trẻ sẽ gắn bó và gìn giữ được những phong tục tập quán và các giá trị của văn hóa dân tộc đặc biệt là đối với nghề thêu quần áo truyền thống của dân tộc Dao.”
.jpg)
Nghệ nhân Giềng Chống Sếnh truyền dạy lại cho các thế hệ trẻ trong xã về nghệ thuật thêu thùa trang phục dân tộc.
Bằng sự tâm huyết, tình yêu đối với các giá trị văn hóa dân gian, độc đáo của cha ông để lại và không thể để bản sắc văn hóa của làng bản bị mai một theo thời gian, Nghệ nhân Giềng Chống Sếnh đã nỗ lực truyền dạy lại cho con cháu trong nhà cũng như các thế hệ trẻ trong xã về nghệ thuật thêu thùa trang phục dân tộc,ở mọi lúc, mọi nơi. Bà tận tình giảng giải về ý nghĩa của từng nét hoa văn, để thế hệ trẻ thêm yêu và biết trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống, bản sắc của đồng bào mình. Với những nỗ lực, quyết tâm, sự ân cần chỉ bảo tận tình của Nghệ nhân Giềng Chống Sếnh đến nay đã có hàng chục bạn trẻ của xã Quảng Sơn đã quay trở lại với những nét văn hóa truyền thống của đồng bào mình. Nhiều bạn trẻ đã tự tìm đến Nghệ nhân Giềng Chống Sếnh để học hỏi cách thêu thùa. Sau một thời gian theo học thêu của Nghệ nhân Giềng Chống Sếnh chị Chíu Thị Thủy, bản Quảng Mới cho biết: “Trước đây tôi không biết thêu nên có đến học bà Sếnh về cách thêu hoa văn trên trang phục mình. Bà rất nhiệt tình chỉ bảo, hướng dẫn tôi thêu những hình trên áo, quần, khăn đội đầu. Giờ tôi đã biết thêu nhiều, sau này tôi sẽ truyền dạy cho con của mình.”
.jpg)
Bà thường xuyên đến các trường học trên địa bàn để truyền dạy cho các cháu học sinh về nghệ thuật thêu của dân tộc Dao Thanh Phán.
Cùng với đó, Nghệ nhân Giềng Chống Sếnh còn nhận lời mời của các trường học trên địa bàn xã, hàng tuần hoặc hàng tháng đến tận trường để tham gia các buổi ngoại khóa truyền dạy cho các cháu học sinh là con em đồng bào dân tộc Dao đang theo học tại đây nghệ thuật thêu của dân tộc. Qua các buổi học nhiều em nhỏ cũng đã say mê với nét đẹp văn hóa của dân tộc mình và hàng ngày say sưa với việc học nghề thêu do Nghệ nhân Giềng Chống Sếnh hướng dẫn. Ông Đàm Văn Long – Phó hiệu trưởng Trường PTDT bán trú – THCS Quảng Sơn cho biết: “Nhà trường rất may mắn được Nghệ nhân Giềng Chống Sếnh đến hướng dẫn, dạy các em thêu các trang phục truyền thống. Tôi mong muốn Nghệ nhân luôn khỏe mạnh để tiếp tục truyền đạt nét đẹp truyền thống đến thế hệ trẻ mai sau.”
.jpg)
Các trang phục truyền thống của người Dao Thanh Phán thường được thêu rất đặc sắc, tỉ mỉ.
Có thể nói, việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, dân gian là việc làm bức thiết, trong đó rất cần những người tâm huyết như Nghệ nhân Giềng Chống Sếnh. Hy vọng với sự nhiệt tình truyền dạy của nghệ nhân, trong thời gian tới sẽ có nhiều bạn trẻ tìm đến học thêu để nghệ thuật thêu truyền thống được lan tỏa cũng như để mỗi lần đến với Hải Hà hình ảnh những tà áo truyền thống rực rỡ sắc màu của người Dao sẽ xuất hiện nhiều hơn trên mọi nẻo đường.
Trần Trinh